Vanavond wordt de eerste aflevering van Project P: Stop het pesten uitgezonden, waarin pestende jongeren met behulp van verborgen camera’s worden geconfronteerd met hun gedrag. Wetenschappers hebben er nu al een afkeurende mening over zonder één aflevering te hebben gezien.
Reality TV is vaak een mikpunt van spot. Het zogenaamde ‘teren op andermans problemen’ is vooral iets verachtelijks heb ik me laten vertellen. Sociale wetenschappers willen alles waar een beeldscherm aan te pas komt maar al te graag verguizen en nu zijn de pijlen gericht op Project P.
In een artikel in de Volkskrant van vanmorgen zijn een mediasocioloog en een sociaal wetenschapper aan het woord. Zonder dat er één aflevering op de buis is geweest, is het programma al afgeschreven. Wetenschapper 1 beweert dat media-aandacht slachtofferschap in de hand werkt en alleen extreme gevallen in beeld brengt. Hierdoor zouden de milde pesters zich er niet in herkennen. Ook zouden TV-omroepen dit als een veilige manier aangrijpen om hun maatschappelijke betrokkenheid te tonen. Over het veilige kun je discussiëren: diverse scholen hebben het programma al aangeklaagd om privacyredenen. TV-omroepen die hun maatschappelijke betrokkenheid tonen, hoe durven ze?
Het argument van wetenschapper 2: er zou een wildgroei zijn aan pestprogramma’s (Dag tegen pesten, Over de streep, Gepest). Omdat de media altijd kapstokken zoekt, is een trending thema als pesten handig om alles onder te scharen. Zo zouden een aantal suïcidegevallen onder jongeren op mediagenieke wijze aan pesten zijn toegeschreven, en onterecht. Wat de werkelijke oorzaak is van de zelfmoorden, blijft volgens wetenschapper 2 onderbelicht. Dat journalisten hun werk oppervlakkig doen en dingen door de media worden uitvergroot, is niets nieuws. Maar hoezo is dit een argument tegen Project P? Het programma gaat toch juist wél over pesten?
Over de streep was een goed programma. Het richtte zich op het wederzijds begrip dat kan ontstaan wanneer je elkaar beter leert kennen. Het programa geeft de hoop dat er vaste sociale structuren kunnen worden doorbroken. Kwetsbaarheid tonen is moeilijk als je positie binnen een groep niet zeker is. We blijven als sociale dieren sterk afhankelijk van wat anderen van ons denken en in de puberteit hebben we nog geen olifantenhuid. Misschien waren de zelfmoorden inderdaad niet direct te koppelen aan pestgedrag, maar het geeft wel een signaal. Enkel een gevoel van sociale isolatie kan voor een puber voldoende zijn om zich tegen het leven te keren.
Of Project P een goed programma wordt, weet ik niet. RTL 5 wil misschien te zwart-wit daders en slachtoffers bestempelen, gezien het aantal crime-programma’s op deze zender. Naar mijn mening willen de wetenschappers hun beroep gewoon niet uit handen geven aan therapeutische presentatoren. De wetenschappers zouden er goed aan doen om niet te snel te oordelen, over ‘de anderen’.